Psychopaten kunnen een gezond bedrijf zware schade toebrengen

Psychopaten in een managersfunctie vormen een gevaar voor een bedrijf. De Canadese psychiater Robert Hare kwam tot de vaststelling dat 4 à 5% van de top van bedrijven en organisaties psychopaten zijn. Binnen het bedrijfsleven zal je dus vroeger of later een psychopaat tegen het lijf lopen. Psychopaten krijgen vaak promoties. Ze worden dikwijls benoemd in leidinggevende functies.
Psychopaten zijn koud, manipulatief, intimiderend, oppervlakkig en gewetenloos in het gebruik van leugens en bedrog. Elke vorm van spijt is hun vreemd. Robert Hare beschrijft een psychopaat als iemand die volledig intellectueel volwaardig is maar geen geweten heeft.

Gebruiksrelaties

Mensen met deze griezelige persoonlijkheidsstoornis kunnen voor de medemens en in organisaties veel ellende veroorzaken. Psychopaten zijn bereid om personen te vernietigen als ze er geen controle over kunnen krijgen. Zeer kenmerkend voor psychopaten is onder meer hun oppervlakkige charme, sluwheid, mooipraterij en manipulatief gedrag, hun vermogen om pathologisch te liegen en hun gebrek aan empathie. Psychopaten gaan gebruiksrelaties aan, ook wel ‘vampierrelaties’ genoemd. Bovendien leiden vele psychopaten een normaal leven en weten hun destructieve eigenschappen lang verborgen te houden voor hun bazen. Ze zijn succesvol in het bedrijfsleven, althans voor een bepaalde periode. Sommige psychopaten slagen erin om een goeroestatus te bereiken. Ze surfen dikwijls mee op de successen van anderen. Eigen successen zijn meestal minder duurzaam dan gedacht. Psychopaten hebben vaak trouwe volgers, soms tegen beter weten in.

Macht en controle

Ze houden van macht en controle. De mensen doen zich anders en voorbeeldiger voor dan ze in werkelijkheid zijn. Psychopaten verkopen zichzelf goed en zien er aan de buitenkant uit als charmante personen die vaak beroerde managers zijn die hun collega’s het leven zuur maken en vaak met opzet chaos creëren om hun geestesgesteldheid te verbergen. Psychopaten kunnen op een oppervlakkige manier heel innemend zijn. De kans is echter groot dat hij fraude pleegt, steelt en dit rechtvaardig vindt. De slachtoffers vragen er volgens een psychopaat immers om, om bedrogen te worden.

Narcistisch en zelfoverschatting

Psychopaten hebben een heel sterk gevoel van eigenwaarde. Deze personen zijn narcistisch, niet authentiek en overschatten zichzelf. Ze hebben dus een opgeblazen zelfbeeld. Ze buiten de zwakten van anderen uit, intimideren en regeren met angst. Zij doen vooral aan management van indrukken. Complimenten zijn oppervlakkig en persoonlijke interesse in een collega wordt geveinsd. Enkel hun eigen doel is van belang.

Het is echter zorgelijk dat ze zo gemakkelijk binnen een organisatie sluipen. Psychopaten zijn vaak gek op selectieprocedures en komen daar dikwijls met vlag en wimpel doorheen. Ook bezitten zij meerdere eigenschappen die juist hen geschikt maakt voor leidinggevende functies. Ondernemers nemen psychopaten soms veel te gemakkelijk in dienst. Deze beslissing kan echter fatale gevolgen hebben voor het bedrijf en medewerkers.

Er ontstaan vast problemen met de opbouw van teams en met onderlinge verhoudingen binnen het bedrijf. Psychopaten laten dikwijls een spoor van vernieling na. Het doet hen bovendien niets. Eén psychopaat kan een heel bedrijf verwoesten. Een psychopaat kan er in slagen om op een sluwe wijze chaos in een bedrijf te creëren en zich dan op te werpen als redder, met dikwijls desastreuze gevolgen. Werknemers in zijn directe omgeving branden op, worden ziek of nemen zelfs ontslag.

Houden niet van orde en regelmaat

Psychopaten treft men minder aan in bureaucratische omgevingen waar er teveel orde en regelmaat is. Zij voelen zich meer als in een vis in het water waar de regels niet zo vast liggen, bijvoorbeeld sterk groeiende ondernemingen. De selectieprocedures die veel organisaties gebruiken vormen geen bescherming tegen psychopaten. Psychopaten creëren bijvoorbeeld een rijk cv. Tijdens de selectieprocedure wordt hier vaak veel nadruk op gelegd. In snel groeiende bedrijven worden mensen aangenomen waarvan gedacht wordt dat ze leiderschapspotentieel hebben. Het is niet moeilijk voor de psychopaat om de recruiter ervan te overtuigen dat hij leiderschapspotentieel bezit.

Bedrog en liegen is vanzelfsprekend

Psychopaten zijn egoïstisch, manipulatief, onverantwoordelijk, slechte teamspelers, slechte leidinggevenden en leveren geen goed werk. Deze eigenschappen proberen ze te maskeren met leugens en bedrog. Omdat ze goede acteurs en verhalenvertellers zijn slagen ze hier vaak in. De leugen is hun eerste wapen. Liegen is voor hen even vanzelfsprekend als ademen.

Zij eigenen zich succes toe en schuiven falen af op anderen. De psychopaat deelt collega’s op in twee categorieën. Aan de ene kant de beschermheren met veel macht die hem/haar een status van onschendbaarheid geven. Aan de andere kant de ondergeschikte pionnen, meestal zonder macht, die er wel voor zorgen dat de incompetenties van de psychopaat niet aan het licht komen.

Kennis niet delen

Hij deelt geen kennis want kennis is macht. Wanneer de psychopaat eenmaal de organisatie is binnengeslopen lopen zowel de organisatie als de werknemers ernstig gevaar. Ze bespelen een hele groep, zoekend naar kwetsbare mensen die ze kunnen gebruiken om te bemachtigen wat ze willen hebben, of het nu seks, geld of macht is. Psychopaten bewegen zich door een bedrijf en zijn daarbij voortdurend op zoek naar allianties. Misschien weten ze dat jij niet kwetsbaar bent, maar gebruiken ze bepaalde informatie over jou om overwicht op anderen te krijgen.

De psychopaat zoekt binnen een organisatie de invloedrijkste werknemers op die toegang hebben tot belangrijke informatie. De psychopaat likt zich omhoog en schopt naar beneden. Hij/zij houdt geen rekeningen met anderen en is in staat om fraude te plegen, te stelen, werknemers tegen elkaar uit te spelen en conflicten te veroorzaken. Chaos binnen een bedrijf kan de prikkel zijn om de behoefte naar opwinding te bevredigen. Het kan een uitermate geschikte dekmantel zijn voor manipulatie en corrupt gedrag. Aan regels of wetten houden zij zich niet omdat zij vinden dat deze niet op hen van toepassing zijn. De psychopaat kan moeiteloos omgaan met de gevolgen van snelle veranderingen. Hij gedijt zelfs goed bij deze situaties.

Een behandeling voor de psychopathie is er helaas niet. Sterker nog: het zou de psychopaat alleen maar gevaarlijker maken. Hij zou zelfs de therapie gebruiken om eventuele nieuwe feiten in de toekomst efficiënter uit te voeren.

Belangrijk om psychopaten tijdig te identificeren

Voor een organisatie is het erg belangrijk om psychopaten tijdig te kunnen identificeren zodat men hoop ellende kan besparen. Een psychopaat corrumpeert alles; waarden en normen vervallen zodat er meer kwaad dan goed gedaan wordt. De psychopaat is vanwege zijn meedogenloze karaktereigenschappen een garantie voor economische en maatschappelijke rampspoed binnen een organisatie. Daarom moet een bedrijf naast zeer zorgvuldige selectiemethoden, ook klokkenluidersregelingen voorzien voor werknemers. Het gedrag van een psychopaat is niet alleen traumatisch of vernederend voor medewerkers. Het is bovendien een zeer kostelijke aangelegenheid.

Samengevat, psychopaten dienen het bedrijf zo vlug mogelijk te verlaten alvorens grote, onherstelbare schade wordt aangericht. Eens een psychopaat zich eenmaal heeft geïnstalleerd, dan krijg je hem moeilijker weg. De kans is niet onbestaande dat er nadien nog schade wordt aangericht. Zij zijn slechte verliezers.